Milyonlarca çalışanın gözü kulağı asgari ücret çalışmalarında. Pazartesi günü Asgari Ücret Tespit Komisyonu ilk toplantısını yapacak. Peki ilk toplantıdan bir rakam çıkar mı? İstanbul Aydın Üniversitesi İnsan Kaynakları Yönetimi Öğretim Görevlisi, Sosyal Güvenlik Uzmanı Emin Yılmaz merak edilenleri açıkladı.
Yılmaz açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“İlk toplantıdan rakam çıkmaz. Nedeni ise şu: Ben son 5 yılın toplantı tarihini araştırdım 2023 asgari ücreti 22 Aralık tarihinde açıklandı. 2022 yılının asgari ücreti 16 Aralık tarihinde açıklandı. 2021’in asgari ücreti 28 Aralık’ta, 2020’nin asgari ücreti 26 Aralık’ta, 2019’un asgari ücreti 25 Aralık tarihlerinde açıklandı.
Bu 5 tarihe baktığımız zaman 2022 yılı asgari ücretinin aralık ayının 16’sında, diğerlerinin ise 22’si ile 28’i arasında açıklandığı görülüyor. Yeni yılın asgari ücretini belirleyecek olan komisyon pazartesi günü toplanıyor. Toplamda 4 toplantı olacak. İlk toplantıda bir sonraki toplantıların plan ve programı yapılacaktır. Yeni asgari ücret 4’üncü toplantıda açıklanacaktır. 4’üncü toplantının ayın 25’i ile 31’i arasında yapılacağını tahmin ediyorum. Asgari ücret görüşmeleri 4 toplantıda değil de 2 ya da 3 toplantıda da sonuçlanabilir. Daha önce bunun örneklerini gördük.
TEK ASGARİ ÜCRET MÜMKÜN MÜ?
Asgari ücret yönetmeliğinin maddesine göre asgari ücret bir kez belirlenir. Çalışma Bakanlığı Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nu olağanüstü toplantıya çağırabilir. Ülkenin genel ekonomisi, gerçekleşen ve hedef enflasyon, yaşam maliyetleri, geçinme endeksleri ve refah payı gibi parametreler dikkate alınınca Bakanlığın asgari ücreti yıllık da, 6 aylık da, aylık da belirleme yetkisi vardır.
Şunu belirmek isterim ki enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde asgari ücret (1998-1999 yıllarında) 3 defa belirlenmişti. 2000 yılı ile 2016 yılı arasında asgari ücret 2 defa belirlenmiş. 2017 ile 2021 yılı arasında asgari ücret yılda bir kez belirlenmiştir. 2022’nin başından bu tarafa ise yılda 2 kez belirlenmektedir.
Merkez Bankası enflasyon tahminini 2024 yılı için yüzde 36, 2025 yılı için yüzde 14 olarak belirledi. Buna göre geçmiş dönemdeki veriler ışığında 2024 yılının Mayıs ayına kadar baz etkisinden dolayı enflasyonun yüzde 70 oranında en üst seviyeye çıkacağını ve sonrasında yavaş yavaş düşeceğini, bu sebepten dolayı da mayıs ayındaki yüksek enflasyonun etkisiyle asgari ücretin ikinci kez, yani ara dönemde tekrardan toplanacağını tahmin ediyorum.
Bu konuda Çalışma Bakanı Vedat Işıkhan, şu anda enflasyon verilerinin iyi gittiğini ama ihtiyaç olursa önümüzdeki yıl içerisinde tekrardan komisyonun toplanmasını sağlayacağını beyan etti.
Burada dikkat edilecek başka bir şey var: Uzmanlara, ekonomistlere göre maaşlarda yüzde 10’luk bir artışın enflasyonu 1.5 puan yukarı yönlü tetiklediği söyleniyor. Bu sebepten dolayı da siyasi otorite enflasyonun psikolojik anlamda dizginlenmesi için 1 yıl belirleneceği ile ilgili bir demeçte bulunuyor.
ASGARİ ÜCRETTE TABAN RAKAM NE OLACAK?
2022 yılının asgari ücreti belirlenirken, TÜRK-İŞ Başkanı Ergün Atalay kırmızı çizgimiz açlık sınırı bunun altının düşünülemeyeceğini söyleyerek masayı terk etmişti. Şu anda açlık sınırı kasım ayında 14 bin 25 TL oldu. Bunun altına düşeceğini tahmin etmiyorum.
‘BİRİNCİ REFERANS ENFLASYON’
Asgari ücreti komisyon belirlerken bizlerde referans olarak bazı rakamları baz alıyoruz. Bu rakamlardan bir tanesi Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Çalışma Bakanı Vedat Işıkhan’ın bahsetmiş olduğu, asgari ücretlinin, çalışanların, emeklilerin enflasyona ezdirilmeyeceği sözüdür. Dolayısıyla enflasyonun altında bir asgari ücreti ben tahmin etmiyorum. Enflasyon rakamı 1’inci referansımız olacaktır.
Temmuz- kasım enflasyonu yüzde 33.64 olarak açıklandı. Bu 5 aylık enflasyon verisi olarak karşımıza çıkıyor. Merkez Bankası’nın Piyasa Katılımcıları Anketi’ne göre aralık ayı enflasyonu yüzde 3.57’dir.
YIL SONU ENFLASYONDA BEKLENTİLER NE?
Ayrıca Merkez Bankası yıl sonu enflasyon tahmini ve OVP’de 2023 yılının enflasyonu yüzde 65 olarak hedeflendi. Bu göstergeler ışığında yıl sonunda enflasyonun yüzde 37.70 seviyesinde kapatılacağını, Merkez Bankası’nın hedefi tutturacağına inanıyorum.
‘MİNİMUM YÜZDE 40 SEVİYESİNDEN BAŞLAYACAK’
Buna göre şu anda asgari ücretle ilgili yüzde 35-40-50 üzerinden değerlendirmeler var. Yüzde 35 olması mümkün değildir. Bu rakamın minimum yüzde 40 seviyesinden başlayacağını tahmin ediyorum.
ASGARİ ÜCRETTE TAHMİN NE?
Yıl sonunda benim tahminim asgari ücret yüzde 40 ile yüzde 50 arasında bir seviyede olacaktır. 16 bin ile 17 bin 103 TL arasında belirlenecektir.
‘İKİNCİ REFERANS DOLAR’
Enflasyon birinci referanstır. İkinci referans ise dolar kurudur. 2023 yılının Temmuz ayı asgari ücreti 11 bin 402 TL’ydi. Dolar bazında 482 dolara denk geliyordu.
Merkez Bankası Piyasa Katılımcıları Anketi’ne göre aralık ayı döviz kuru 30 TL seviyelerinde belirlendi. Yani asgari ücret 482 dolar üzerinden belirlenecekse bu tutar 14 bin 484 TL’ye denk geliyor.
‘ASGARİ ÜCRET DOLAR BAZLI REKOR KIRACAK’
Eğer asgari ücret 16 bin TL olursa, 532 dolar, 17 bin lira olursa 565 dolar ile yeni bir rekor kıracaktır. Eski Çalışma Bakanı Vedat Bilgin, 500 dolar hedefimiz var diyordu. Asgari ücret bu hedefin de üzerine çıkmış olacaktır. Bu da bir referans olacaktır.
‘ÜÇÜNCÜ REFERANS AÇLIK SINIRI’
Ayrıca TÜRK-İŞ’in açlık sınırı 14 bin 25 TL’ydi aralıkta bu artacaktır. Bu da bir referans değer olarak karşımıza çıkıyor.
‘ASGARİ ÜCRET DESTEĞİ DE ARTACAK’
Ayrıca işverenlere verilen asgari ücret desteği mevcut. Asgari ücret desteği 2016 senesinde 75 TL ile başladı. Sonraki sene 100 TL oldu, 150 TL oldu ve en son 500 TL seviyesine gelmiş oldu. 2024’ün asgari ücreti belirlendiğinde desteğin artırılarak tekrardan gündeme geleceğini tahmin ediyorum. Sayın Bakan Işıkhan son yapmış olduğu açıklamasında ‘Asgari ücret desteğini komisyonda değerlendireceğiz’ demişti.”
DİSK’TEN ASGARİ ÜCRET AÇIKLAMASI
DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, yaptığı açıklamada, “İlk kez bu yıl asgari ücret konusunda rakam açıklamıyoruz. Biz artık rakamların peşinde koşmak istemiyoruz, insanca yaşayacak bir ücret istiyoruz” ifadelerini kullandı.
